Z języka fińskiego kaura oznacza owies. W tym artykule poruszymy temat owsa. Spróbujemy odpowiedzieć na odwieczne pytanie czy owies ma w sobie gluten?
Bezglutenowy owies – utopia czy nowość?
Z powodu restrykcyjnej diety eliminacyjnej gluten jest zwiększone zapotrzebowanie na produkty bezglutenowe. Tym tematem się zainteresowała Finlandia przyczyniła się do uprawy czystego bezglutenowego owsa. Na początku odpowiedzmy sobie na pytanie czy owies ma gluten jak inne zboża. W owsie znajduje się prolamina tak zwana awenina natomiast nie zdefiniowano gluteliny.
Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (WE) NR 41/2009 z dnia 20 stycznia 2009 r. dotyczące składu i etykietowania środków spożywczych odpowiednich dla osób nietolerujących glutenu.
Dopuszczono spożycie owsa na diecie bezglutenowej przyjmuje się że owies nie ma nieprzyjemnych skutków dla zdrowia. Rozporządzenie informuje także, iż produkt w którym zawartość glutenu nie przekracza 100 mg na 1 kg uważa się za produkt o bardzo niskiej zawartości glutenu natomiast
produkt bezglutenowy to taki w którym zawartość glutenu nie przekracz
a 20 mg na 1 kg.
Ponadto przyjęto oznaczenia żywności bezglutenowej jako przekreślonego kłosa na polskim rynku żywności można już takie oznaczenia znaleźć na produktach np. owsianych do których należą mąki i mieszanki do wypieku chleba oraz inne produkty cukiernicze.
Odnosząc się do powyższego podtytułu można stwierdzić iż owies nie jest zbożem nowym bez glutenu. Tylko ono z natury jest bez glutenu, a hasło „bezglutenowy” jest chwytem marketingowym.
Skłania nas do stwierdzenia iż owies w czystej postaci jest utopią, zbożem ciężkim do uzyskania w środowisku naturalnym jako bezglutenowy.
Kontrolowane zboże
Finlandia uprawiając owies ściśle kontroluje na każdym etapie. Wyklucza możliwość jego zanieczyszczenia zbożami glutenowymi w związku z tym wyznaczono zapis kontroli owsa:
- Owies zostaje posadzony na polu na którym wcześniej nie było innego zboża w tym glutenowego
- Podczas uprawy przeprowadza się dwukrotną inspekcję
- Do zbiorów używa się oczyszczonych kombajnów
- Przechowywanie jest w czystych i wyznaczonych miejscach dla owsa
- Transport ziaren jest kontrolowany
- Obróbka ziaren na produkty są monitorowane. Dba się o to aby produkcja produktów glutenowych nie krzyżowały się z produkcją produktów bezglutenowych
- Produkt bezglutenowy tak zwany końcowy zostaje poddany analizie zawartości glutenu aby mieć pewność czy jest bezpieczny do spożycia
Czy owies jest bezpieczny na celiaków?
Badania wykazały, iż spożywanie produktów owsianych, wyprodukowanych z owsa przez większość osób cierpiących na celiakię nie wpłynęło niekorzystnie na jelita.
Niektóre osoby po włączeniu owsa do diety zaobserwowało dyspepsję m.in po posiłkowe uczucie pełności, ale uznano, że powodem jest wzrost ilości przyjmowanego błonnika i które znikły po dłuższym okresie spożywania produktów owsianych. Owies powinien być wprowadzony do diety po minimalnym okresie 6 miesięcznym stosowaniu diety bezglutenowej oraz po konsultacji z specjalistą lub dietetykiem.
Od 2007 roku Organizacja Health Canada stwierdziła, że osoby chore na celiakię toleruje ograniczoną ilość owsa, uznana ilość u dorosłych to do 50 g na dzień, natomiast u dzieci to do 25 g na dzień.
Wśród osób chorujących na celiakię, są którzy mogą być nadwrażliwi na aweninę. Owies zawiera aweninę, prolaminę zbudowaną z wielu łańcuchów polipeptydowych, które przypominają łańcuchy obecne w zbożach zawierających gluten.